श्रावणबाळाची अजरामर कथा – निःस्वार्थ प्रेम आणि सेवा याचे प्रतीक
त्रेतायुगातील एक हृदयस्पर्शी कथा आजही आपल्या मनात आदर आणि भावना निर्माण करते — ती म्हणजे श्रावण बाळाची कथा. या कथेत केवळ पुत्रप्रेम नाही, तर त्याग, कर्तव्य आणि निःस्वार्थ सेवेसाठी आपलं सर्वस्व अर्पण करणाऱ्या एका पुत्राची भावना आहे.
👁🗨 दृष्टी नसली तरी ममता अंध नव्हती
श्रावण बाळाचे आई-वडील अंध होते. त्यांना जग दिसत नव्हते, पण त्यांच्या मनातील ममता आणि त्याग मात्र अफाट होते. त्यांनी मोठ्या कष्टांनी आपल्या मुलाला वाढवले. आणि श्रावण बाळ देखील लहानपणापासूनच आपल्या पालकांची सेवा करत असे. त्याच्या जीवनाचा केंद्रबिंदू म्हणजे त्याचे आईवडीलच होते.
🙏 तीर्थयात्रेची मागणी – शेवटची इच्छा
एक दिवस श्रावण बाळाच्या आईवडिलांनी त्याला हळुवार आवाजात एक मागणी केली – “बेटा, आम्हाला देवदर्शनाला जायचे आहे. या जगातून निघून जाण्याआधी तीर्थयात्रा करायची आहे.”
ही गोष्ट ऐकताच श्रावण बाळाच्या डोळ्यांत पाणी आले. त्याने ठामपणे सांगितले – “आईबाबा, मी तुम्हाला घेऊन जाईन. ही माझी जबाबदारी आणि सेवा समजून मी ती पूर्ण करेन.”
🏹 कावड आणि तीर्थयात्रेचा प्रारंभ
श्रावण बाळाने दोन्ही पालकांना बसवण्यासाठी मोठ्या टोपल्या घेतल्या. त्या काठीवर बांधून त्याने एक मजबूत कावड तयार केली. एका टोपलीत आई, दुसरीत वडील – आणि स्वतः खांद्यावर कावड घेऊन श्रावण बाळ त्यांना तीर्थयात्रेला घेऊन निघाला.
सर्व तीर्थस्थळांना पालकांसोबत फिरताना त्याच्या पायाला थकवा जाणवत होता, पण मनाला मात्र समाधान मिळत होते. कारण तो त्याच्या देवांसारख्या पालकांची सेवा करत होता.
🌊 एक चुकीचा बाण, एक शोकांत घटना
एक दिवस अयोध्येजवळच्या जंगलात ते विश्रांतीसाठी थांबले. आईने पाणी मागितले. जवळच नदी पाहून श्रावण बाळ पाणी आणायला गेला.
त्या वेळी अयोध्येचा राजा दशरथ शिकारीसाठी तिथेच होता. झाडावर बसलेला राजा पाण्यात होणारी हालचाल ऐकून समजला की एखादा प्राणी आला आहे. आणि न पाहता बाण सोडला…
तो बाण थेट श्रावण बाळाच्या छातीत जाऊन लागला. तो विव्हळत कोसळला. राजा धावत आला आणि आपल्या चुकीचा पश्चात्ताप करत, त्याला मदतीचा प्रयत्न करू लागला.
💧 आईवडिलांच्या सेवेत अखेरचा श्वास
शेवटच्या श्वासात श्रावण बाळाने विनंती केली – “माझ्या आईवडिलांना पाणी द्या… पण कृपया त्यांना माझ्याबद्दल काहीही सांगू नका…”
हे बोलून त्याने आपल्या जीवनाचा शेवट केला. राजा दशरथाने भरलेल्या डोळ्यांनी पाणी घेतले आणि त्या अंध वृद्धांकडे गेला.
🧓 शाप आणि शोक
“तू कोण?” आईने विचारले. “आमचा श्रावण कुठे आहे?”
राजाने सत्य सांगितले – “तुमच्या मुलावर माझा बाण लागला… तो या जगात राहिला नाही…”
हे ऐकताच त्या वृद्धांनी तीव्र रडारड केली. त्यांनी पाणी घेण्यास नकार दिला.
दुःखाने त्या अंध दाम्पत्याने राजा दशरथाला शाप दिला – “जसे आम्ही आमच्या मुलापासून वेगळे झालो, तसेच तू देखील तुझ्या पुत्रापासून वेगळा होशील.” आणि त्या दोघांनी दुःखाने प्राण सोडले.
🌿 शापाचे फलित – रामाचा वनवास
या शापाचा परिणाम म्हणजेच राजा दशरथाचा पुत्र श्रीराम याला १४ वर्षांचा वनवास भोगावा लागला.
आणि शेवटी, राजा दशरथाने आपल्या पुत्रवियोगात प्राण सोडले — अगदी श्रावणबाळाच्या वडिलांप्रमाणेच.
💬 तात्पर्य
श्रावण बाळाची कथा केवळ एक पुरातन गोष्ट नाही — ती एक शाश्वत शिकवण आहे.
आजच्या युगातही, आपल्या आई-वडिलांची सेवा, त्यांचं प्रेम आणि त्यांना दिलेला मान हाच खरा धर्म आहे.
श्रावण बाळ आपल्याला शिकवतो की –
“सेवा हीच खरी भक्ती आहे. आणि निःस्वार्थ प्रेम हेच जीवनाचे खरे सौंदर्य आहे.”
“प्रत्येकाने श्रावण बाळाप्रमाणे निःस्वार्थपणे आपल्या आई-वडिलांची सेवा करावी.”
जर तुम्हाला ही कथा भावली असेल, तर कृपया शेअर करा आणि आपल्या पालकांप्रती आपली कृतज्ञता व्यक्त करा. 🙏